جایگاه راهنمایان کوهستان :راهنمایان کوهستان چه کسانی هستند

راهنما کیست؟راهنما کوهنوردی حرفه ای را گویند که تمام ویا بخشی از زندگی اش را با راهمنایی صعودها تامین کند٬

آموزش راهنمایان بین المللی کوهستان IFMGA با حضور راهنمایان ایرانی در بیشکک / در سایت زیر بخوانید:

٬ یک راهنما باید دارای بهترین شرایط بدنی وفنی باشد ٬نه فقط یک کارشناس کوه ٬یخ وبرف که باید به پیچ وخم کوهنوردی وارد باشد تا بتواند یک گروه را به طور مطمئن از دره ها وصخره های خطر ناک به سلامت عبور دهد (کتاب فرهنگ کوهنوردی وغارنوردی ایران محمدی فر )

قدمت وسوابق راهنمایان کوهستان در کشور و ساختار تشکل این نهاد در اتحادیه جهانی از دیرباز قابل توجه و ستایش است٬ همچنین نگاه مثبت فدراسیون کوهنوردی واهمیت فرا گیری دوره های آموزشی که در سال ۹۶ به تصویب رسید بیانگر اهمیت به آموزش ومهارت در هدایت علاقه مندان به مناطق تفریحی و کوهستانی می باشد ٬از اینرو جایگاه راهنمایان کوهستان از نظر علمی وفراگیری مهارت های سرپرستی در کوهستان ومناطق دشوار اکنون بدور از روش های سنتی بوده وتابع تعالیم ودانش روز می باشد. لذا تسلط راهنما به ابزار دانش ونیز هدایت وگام برداری علمی از شروط اولیه تعهد راهنما در کوهستان می باشد

.با این تصور در کشور ما ودر ورزش کوهنوردی بدلیل باورهای فرهنگی ونیز وجود ساختارسنتی گذشته به نقش و اهمیت راهنما بدقت توجه نشده واغلب کوهنوردان تلاش می کنند دراجرای برنامه بدون راهنما وبا حد اقل اطلاعاتی که دارند هدایت تیم را خود به عهده گرفته واز راهنمایان محلی و بومی ستفاده نمی کنند ٬این عادت نا خواسته شاید بخاطر پرداخت هزینه ویا کراهت از حضور فردی غیر بومی در ترکیب تیم وگروه بوده که موجب اجتناب از همراهی راهنمای محلی گردیده است . استفاده از راهنما در حقیقت نوعی کوهنوردی نوین بوده که لازم است جامعه کوهنوردی با دقت وتوجه بیشتر از عادات سنتی وباورهای گذشته پرهیز کرده و در جهت بهره مندی از راهنمایان کوهستان تلاش بیشتری نمایند ٬بی تردید راهنمایان کوهستان به عنوان مربیان نام آشنا دارای توانایی وتوانمندی منحصر بفردی هستند که دیگران از جهات مختلف واجد شرایط نمی باشند

٬ پذیرش راهنم در فراسوی مرزها به عنوان یک حرفه وشغل حایزاهمیت است٬ لذا اغلب کوهنوردان در دیگر کشورها بصورت تیمی و انفرادی از راهنمای محلی بنام (شرپا) استفاده کرده که هم در جهت ایجاد اشتغال بوده ونیز تضمینی برای صعود محسوب می گردد. اما درکشور ما خواسته وناخواسته اغلب خود را راهنما دانسته وبا داشتن اطلاعت مختصر تلاش می کنند با جلوداری وهمراهی به عنوان راهنما ایفای نقش کرده وغافل از پیامدها ومسئولیتی که در قبال تیم داشته وعدم توجه به عواقب ناگوار که شاید پس از حوادث پاسخگویی و پیامد سختی را در پی داشته باشد٬ اگر چه اکثر کوهنوردان نسبت به شناخت قلل وغارها ومسیرهای صعود اطلاعات خوبی داشته وبه عنوان جلودار نفرات را به کوه هدایت می کنند٬ اما بارها در هوای بسیار خوب شاهد عبور سیلاب های مخرب وحوادث ناگواردر گذرگاههای ناشناخته بوده ایم که عدم شناخت از موقعیت وشرایط اقلیمی منطقه محسوب می گردد٬ بررسی علل برخی حوادث در کوهستان ورود به مسیرهای فرعی و دشوار ٬ مراجعت به مدخل غارها ٬عدم شناخت از شرایط اقلیمی وجغرافیایی منطقه بوده که کوهنوردان نسبت به آن اطلاعات درستی نداشته واز حوادث در کمین غافل می باشند ٬لذا راهنمایان بومی ومحلی بخاطر داشتن اطلاعات موثق از منطقه و عبور از مسیرهای اصلی و ایمن از نظر اقلیمی وجغرافیایی برای تضمین سلامتی صعود کنندگان اهمیت بسزایی دارند ٬ بی تردید راهنمایان کوهستان به عنوان مربیان نام آشنا دارای توانایی وتوانمندی منحصر بفردی هستند که دیگران از جهات مختلف واجد شرایط نمی باشند ٬ به این خاطر اکنون با توجه به اهمیت آموزش در جامعه کوهنوردی راهنمایان کوهستان اغلب دوره های آموزشی را فرا گرفته ودارای مدرک مربیگری نیز می باشند که مورد توجه وامتنان خاطر است٬ در گذشته تعدادی از راهنمایان کوهستان در روستاها سکونت داشته وتیم ها ونفرات را همراهی وبه عنوان راهنمای محلی نام آشنا بودند ٬حتی آنان دراغلب مواقع خانه ومنزل خود را بصورت رایگان در اختیار می گذاشته وبرای دستمزد نیز چانه زنی نمی کردند ٬ در این رابطه تعدادی از آنان در مسیر قله ودر جستجوی مفقود شدگان خود نیز دچار حادثه شده وجان شیرین خود را از دست داده اند٬ مراجعت به کوهستان وبرخی مناطق بدون راهنما همیشه تضمین کننده سلامتی وایمنی افراد نبوده وبارها با اتلاف وقت ٬ورود به بی راهه ها ومناطق صعب العبور وخطر ساز ونیز صرف انرژی مضاعف برای رسیدن به قله خسته کننده وبرنامه را به صورت فرسایشی سخت ودشوار کرده است.اغلب راهنمایان کوهستان بدلیل بومی بودن و شناخت اقلیمی به مناطق صعود ونیز اطلاعات موثق نسبت به شرایط جوی وهواشناسی ومسیر های عبور آب آشامیدنی و سیلاب ها وهمچنین داشتن زمانبندی صعود باعث اطمینان خاطر صعود کنندگان بوده وکلیه نگرانی ها وهراس از وقوع اتفاقات ناگوار را از خاطر افراد دور می کند ٬ لذا استفاده از راهنمایان کوهستان وهمراهی افراد مطلع می توانند سلامتی وایمنی تیم را تضمین ونیز بخشی از دلهره و نگرانی های اعضای تیم بخصوص سرپرست برنامه را جبران کرده وصعود موردنظر برای اعضای گروه لذت بخش وهمراه با خاطرات خوش تبدیل گردد.با توجه به مطالب ذکر شده به نظر می رسد هیئت ها وباشگاههای کوهنوردی نسبت به حضور و همراهی راهنمایان استانی وبومی در صعود به قلل مرتفع ومدخل غارها وبرنامه های چند روزه توجه وتاکید بیشتری کرده تا کوهنوردان وتیم های غیر بومی جهت همراهی راهنمایان کوهستان الزام بیشتری داشته باشند

شهریور۹۹ ابراهیم فرجی پور